Baldur Ágústsson:

 

Það sem þjóðin þarf og hefur allt of lengi beðið eftir, er að finna að stjórnvöld standi með almenningi – en ekki með fáeinum mislitum sauðum sem a.m.k að hluta bera ábyrgð á því hvernig komið er.

 

Fólk, sem horfir fram á atvinnuleysi og er að kikna undan skuldum, stefnir jafnvel í gjaldþrot og heimilismissi, vill áþreifanlegar raunhæfar lausnir og sjá að kostnaður við þessar lausnir – ss. erl. lántöku ríkisins – verði borinn af þeim sem ábyrgðina bera. Þeim sem högnuðust á einokun, samráði og gegndarlausri græðgi meðan vinir þeirra á valdastólum litu í hina áttina.

Við höfum nógu oft heyrt \"að verið sé að vinna í málinu\", \"ástandið sé erfitt\", \"beðið sé skýrslna frá nefndum\", \"enginn hafi séð þetta fyrir\" - o.sv.frv. Nú þurfa ráðamenn að taka af öll tvímæli um að þeir valdi verkinu, með hverjum þeir standa – og bretta upp ermarnar.

 

Ríkisstjórnin getur auðveldlega létt byrðar almennings með því t.d. að:

 

. . . fella alveg niður virðisaukaskatt af matvælum.

 

. . . fella strax niður skatta eldri borgara af eðlilegum atvinnutekjum. Stígandi skuldir, frosinn fasteignamarkaður og hækkandi verð á nauðsynjavörum er ósanngjörn byrði á herðum þessa fólks sem á að hafa lokið starfsævi sinni og hefur auk þess búið við margsvikin loforð um margskonar félagslegar úrbætur. Það er lágmarks réttlæti að taka ekki skatta eða opinberar bætur af af þeim sem þurfa að vinna eftir að þeir ættu að geta verið farnir að njóta ævikvöldsins.

 

. . . binda skattlagningu ríkisins og tekjur olíufélaganna af öllu eldsneyti við ákveðna, hóflega, krónutölu og afnema prósentuhækkanir. Krepputímar eru ekki viðeigandi fyrir ríkissjóð og einkafyrirtæki til að hagnast.

 

. . . afnema stimpilgjöld af lánum og fasteignaviðskiptum, t.d. í þrjú ár. Það gæti ýtt við markaðnum og gert fólki kleift að skuldbreyta, kaupa og skipta um húsnæði eftir þörfum. Nú er þessi markaður frosinn, fjöldi fólks í vandræðum og fasteignasalar að skila inn starfsleyfum sínum. Frosinn markaður skilar ríkissjóði engum stimpilgjöldum. Ríkisstjórnin getur alveg eins fellt þau niður. Núll er bara núll !

 

. . . afnema lög um verðtryggingar, ef ekki að fullu, þá að hluta. Íslendingar, einir þjóða, bera verðtryggingu á skuldum sínum svo höfuðstóll og afborganir hækka mánaðarlega. Launin hækka sjaldnast jafnmikið og alltaf löngu seinna. Þetta einfaldlega gengur ekki upp. Þetta er þrælahald.

 

. . . fella niður aldursmörk, tímamörk og skatta af lífeyrissjóðsinneignum. Margir eiga viðbótarlífeyri í sérstökum sjóðum sem gert er ráð fyrir að þeir taki út þegar aldurinn færist yfir og borgi þá skatta af þessum sparnaði sínum. Nú er sjálfsagt að leyfa þessu fólki að taka þetta fé út án skatta og bótaskerðinga. Það sem skiptir máli nú, er að fólk geti notað þetta fé sitt – óskert – til að takmarka tjón sitt í kreppunni.

 

. . . styrkja velferðarkerfið: Mælum svo fyrir að lífeyrissjóðir byggi húsnæði fyrir eldri borgara – ekki til að selja þeim – heldur lána eða leigja. Eru lífeyrissjóðirnir ekki fullir af peningum sem einmitt þetta fólk á? Hafa ekki fasteignir reynst ein öruggasta fjárfestingin, þegar til lengri tíma er litið? Því skyldu sjóðir fólksins fjárfesta í erlendum pappírum meðan það sjálft býr við óöryggi í húsnæðismálum þegar aldurinn færist yfir?

 

. . . gæta sanngirni í sköttun fyrirtækja. Til eru vel rekin fyrirtæki sem búa við hækkandi verð á aðföngum og reksturskostnaði. Sum eru í eigin húsnæði sem eigendur þeirra reistu af dugnaði, með eigin vinnu og aðhaldi. Þegar ríkið hinsvegar ákvað á sínum tíma virði þessara bygginga, sem fasteignagjöld eru svo aftur reiknuð út frá, var miðað við söluverð þeirra – ekki raunverulegan byggingarkostnað. Er nú ekki tímabært – og sanngjarnt - þegar verð á atvinnuhúsnæði lækkar, eða það er jafnvel óseljanlegt, að endurmeta raunverulegt verðmæti þess og lækka þar með fasteignagjöld þeirra tilsvararandi – ekki ári eða tveimur síðar heldur t.d. mánaðar- eða ársfjórðungslega. Það er varla miklu flóknara en að hækka höfuðstól verðtryggðra lána mánaðarlega? Í mörgum tilfellum gæti þetta tryggt áframhaldandi starfsemi fyrirtækjanna, framleiðslu, atvinnu starfsmanna og þar með skatt- og útsvarsgreiðslur; og það sem mest er um vert: Framfærslu þess og sjálfstæði.

 

Fleiri ábendingar?

 

Nýjar tölur sýna jákvæðan rekstur ríkissjóðs upp á 77 milljarða króna. Forsætisráðherra er hagfræðingur, hann hefur ráðgjafa sem líka er hagfræðingur og pyngju fulla af peningum. Ég spyr þessa menn: “Hvenær - ef ekki á krepputímum þegar fjöldi fólks býr við fátækt, yfirvofandi atvinnuleysi, gjaldþrot og neyð – er tímabært að slaka á klónni t.d með ofannefndum aðgerðum – eða öðrum álíka?

 

Þessar ráðstafanir eru heilbrigðari og ódýrari en hruna gjaldþrota, fjöldauppsagnir, útgjaldaaukning vegna atvinnuleysisbóta og annað sem fylgir alvöru kreppu.

 

Þurfi ráðamenn fleiri ábendingar um hvernig er hægt að leysa þarfir almennings, og hvar í ríkisrekstrinum megi finna viðbótarfjármagn til þess, verð ég ábyggilega ekki einn um að koma með nokkrar hugmyndir.

 

Baldur Ágústsson

Höf. er fv. forstjóri og frambjóðandi í forsetakosningunum 2004

baldur@landsmenn.is

www.landsmenn.is

Birt í Mbl. 28.9.2008