ÞAÐ er stundum sagt að af því megi ráða þroska þjóðfélaga hvernig þar er búið að öldruðum og sjúkum. Ef þessum mælikvarða er brugðið á Ísland hlýtur maður að spyrja: Hvað hafa aldraðir gert af sér? Hvers eiga þeir að gjalda?

Ellilaun frá Tryggingastofnun eru ekki há og er þá vægt til orða tekið. Það sem verra er: Njóti eldri borgari greiðslna úr lífeyrissjóði svo nokkru nemi þá skerðast ellilaun hans. Þetta er allsérstakt þar sem lífeyrissjóðurinn er byggður upp af greiðslum viðkomandi einstaklings og vinnuveitenda hans skv. kjarasamningi. Sama gildir ef eldri borgari leggur á sig vinnu eftir 67 ára aldur: Ef tekjur nema nokkru þá skerðist ellilífeyrir hans. Þannig tapar borgarinn ef hann heldur áfram að vinna eða hefur sýnt þá fyrirhyggju að greiða í lífeyrissjóði. Undarlegt réttlæti það! Augljóslega býður þetta heim fjárhagsáhyggjum og togstreitu um vinnulok þar sem raunverulega er verið að refsa fyrir iðjusemi og fyrirhyggju.

Það kemur fyrir okkur öll, þegar líður á ævikvöldið, að getum við ekki annast okkur sjálf að öllu leyti heldur þurfum á umönnun og síðar oft fullri sjúkraþjónustu að halda. Þetta er einfaldlega gangur lífsins. Þegar svo er komið treystum við á að þjóðfélagið sem við byggðum upp styðji okkur síðustu sporin - geri okkur ævikvöldið bærilegt og leyfi okkur að kveðja með reisn.

Það er nöturlegt til þess að vita að nú bíða meira en eitt þúsund eldri borgarar eftir vistplássi. Rúmlega fimm hundruð manns eftir dvalarheimili og auk þess tæp sex hundruð eftir vistun á hjúkrunarheimili, þar af tæp fimm hundruð sem teljast í \"brýnni þörf\". Bið eftir þessum plássum er áætluð allt að tvö ár.

Aldraðir á lágum launum og löngum biðlistum birtast okkur sem tölur. Tölfræði sem sýnir fjölda, aldur, lengd biðtíma, kostnað við aðgerðir og útgjöld í beinhörðum krónum. En á bak við þessar tölur er fólk, manneskjur eins þú og ég, lesandi góður. Fólk sem á að baki langt og oft erfitt líf. Nú talar enginn um hvað það hefur lagt til þjóðfélagsins, aðeins \"kostnaðinn\" af því. Það gleymist að þetta er fólkið sem vann hörðum höndum að sjálfstæðisbaráttunni, stofnun lýðveldisins og uppbyggingu landsins áratugum saman. Fólkið sem gaf allt til að börn þess og barnabörn mættu eiga betra líf en það sjálft.

Það er löngu tímabært að virða aldraða og búa þeim það ævikvöld sem þeir eiga skilið. Það er kominn tími til að segja takk.

Baldur Ágústsson